Αναδημοσίευση από το ΝΤΟΥΕΝΤΕ:
Γιώργος Ευθυμίου
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Συνάντησα τη Δανάη κάπου στα Εξάρχεια. Μια φιγούρα που μοιάζει να περικλείεται από ένα ιδιότυπο νεφέλωμα εκφραστικότητας. Σε παρασύρει αμέσως η αύρα της διαχέοντας μια σκοτεινή ενέργεια στο χώρο. Σύντομα έχω κιόλας παρασυρθεί σ’ αυτόν τον σκοτεινό κόσμο, τον κόσμο της, με μικρές παύσεις σπινθηροβόλων σιωπών. Μου μίλησε ακούραστα για ώρες για τη σχέση της με την πόλη, το χρόνο, το νέο της βιβλίο. Αλλά και την «καλλιτεχνική» ευθύνη απέναντι στους καιρούς.
Με αφορμή το νέο σου βιβλίο, «Σε αργή κίνηση», που μοιάζει να ενέχει μια αντιδραστική διάσταση του χρόνου, θα ήθελα να ρωτήσω τη σχέση σου με το χρόνο.
Η σχέση μου με το χρόνο είναι ιδιαίτερη. Νιώθω ότι η νύχτα για παράδειγμα τρέχει πάρα πολύ γρήγορα. Νιώθω γενικότερα ότι ο χρόνος τρέχει. Και έχω μια αγωνία σε σχέση με αυτό. Νομίζω πως η έντονη καλλιτεχνική δραστηριοποίηση είναι ο δικός μου τρόπος για να αντιδράσω στην ταχύτητα του χρόνου, ένας τρόπος να παίζω μαζί του. Να νιώθω ότι μπορώ να παρέμβω. Να τον παγώνω. Κι εκεί να χωράω πολλούς κόσμους, ανθρώπους, στιγμές. Έτσι κι αλλιώς λειτουργώ σ’ έναν δικό μου χωροχρόνο και νιώθω καλά εκεί. Οι μόνες στιγμές που λειτουργώ με «πρόγραμμα» είναι στις πρόβες. Αλλά κι εκεί ο χρόνος τρέχει αλλιώς. Αλλοιώνεται. Αμβλύνεται. Υπάρχει ένας εγκιβωτισμός. Πολλαπλά επίπεδα χρόνου μέσα στον ίδιο το χρόνο. Κατά τα άλλα ποτέ δεν ξέρω τι μέρα είναι, πόσο του μήνα έχουμε και όλα αυτά. Ο χρόνος για μένα είναι ένα ενιαίο κομμάτι. Είναι ενότητα, ενότητες.
Και η ηρωίδα σου; Η Σάωρη, συμμερίζεται την άποψη αυτή; Το μυθιστόρημα μοιάζει να ακολουθεί μια γραμμική πορεία. Εκκινεί από τον απογαλακτισμό της ηρωίδας και τρέχει προς ένα μέλλον. Μια γραμμικότητα που ανά σημεία σπάει, καταλύεται από μικρές χαοτικές στιγμές που διεκδικούν το δικό τους χρόνο, τη δική τους αιωνιότητα.
Κι εδώ ο χρόνος τρέχει πολύ γρήγορα. Η Σάωρη παρεμβαίνει, παγώνει στιγμές και μέσα από αυτές φτιάχνει έναν δικό της κόσμο. Υπάρχει μια χαρακτηριστική ιστορία στο βιβλίο, η ιστορία του ασανσέρ. Πόσα δεύτερα θέλουμε για να πάμε από τον πρώτο όροφο ως τον τέταρτο; Για την ηρωίδα αυτή η διαδρομή είναι ένας ολόκληρος κόσμος. Ο χρόνος διαστέλλεται. Η Σάωρη παίζει μαζί του. Μπαινοβγαίνει στο χρόνο. Κάνει cut! Έχει θέμα με το χρόνο!
Τους ήρωες σου με τι χαρακτηριστικά τους πλάθεις;
Το «Σε Αργή κίνηση» είναι το πρώτο μου βιβλίο. Όσο καιρό το έγραφα δεν ένιωθα πως είμαι ο συγγραφέας του αν μπορώ να χρησιμοποιήσω αυτή τη λέξη έχοντας γράψει το πρώτο μου βιβλίο. Ακολουθούσα μια φωνή που ήθελε να ειπωθεί. Τη φωνή μιας νεαρής κοπέλας, που είχε το όνομα Σάωρη. Δεν υπήρξε ποτέ στο κεφάλι μου ένα συνειδητό πλάνο για μια ηρωίδα που είναι είκοσι ετών, που θα ζει και θα κινείται στο κέντρο. Ο συγγραφέας φτιάχνει τους ήρωες. Το υπαρκτό, δημιουργεί κάτι ανύπαρκτο, έναν χαρακτήρα, και του δίνει υπόσταση. Με εμένα συνέβη το ανάποδο. Το βιβλίο γράφτηκε από τον ήρωα του. Το ανύπαρκτο έγινε υπαρκτό μέσα από την ηρωίδα. Εκείνη ήρθε έτοιμη και αποφασισμένη. Ήθελε να πει κάποια πράγματα και τα είπε.
Στο θέατρο; Όταν ερμηνεύεις τους χαρακτήρες; Έρχονται πάλι αυτοί σε εσένα;
Στο θέατρο οφείλεις να πλησιάσεις εσύ. Δανείζεσαι και δανείζεις φυσικά. Εκεί οι χαρακτήρες είναι ήδη υπαρκτοί. Έχουν βιογραφικό. Εσύ πρέπει να το ανακαλύψεις από την αρχή, να του δώσεις υπόσταση, να το φωτίσεις, να το φέρεις επάνω σου, να φτάσεις σε ένα σημείο να σε αφορά άμεσα, εσένα για να αφορά μετά και το κοινό.
Προσπαθείς να αποτυπώσεις το χαρακτήρα που υποδύεσαι ή προσπαθείς να γίνεις ο χαρακτήρας που υποδύεσαι;
Προσπαθώ να κατανοήσω τι θέλει να πει ο άνθρωπος που υποδύομαι. Ποιο είναι το βασικό του θέλω. Ένα πάντα είναι το ζητούμενο του. Ένα είναι το νήμα του. Όταν το βρεις όλα παίρνουν το δρόμο τους. Μέχρι τότε ψάχνω να βρω πιθανές αντιστοιχίες με δικές μου εικόνες, βιώματα, λέξεις, συνθήκες. Έτσι χτίζω μια αναφορά και προχωράω.
Με την Αντιγόνη; Δεδομένου ότι σας χωρίζει μια μεγάλη χωροχρονική απόσταση, κατά πόσο ήταν εφικτό να δημιουργηθούν τέτοιες αντιστοιχίες;
Η Αντιγόνη, κι όλοι αυτοί οι ρόλοι, έχουν ένα τεράστιο βάρος και είναι φορείς ιδεών. Όμως, πάλι ο δρόμος για να την προσεγγίσω, να την κατανοήσω, ήταν να επικεντρωθώ αρχικά στο βασικό θέλω της. Ποιο είναι το βασικό θέμα της Αντιγόνης; Τι ζητάει; Ένα πράγμα έχει στο μυαλό της. Να θάψει πάση θυσία τον αδελφό της, με όποιο κόστος. Αυτό είναι το κεντρικό νήμα της Αντιγόνης. Κι από κει μετά σαφώς ανοίγουν δεκάδες θέματα. Το πώς το γιατί, κάτω από ποιες συνθήκες, ενάντια σε ποιόν κτλ. Προσπάθησα να την επικαιροποιήσω. Ακόμα κι αν αφαιρέσω το ιστορικό περίγραμμα, τις καταστάσεις που μπορεί να μας αποξενώνουν σε σχέση με τη σημερινή εποχή το θέλω της δεν αλλάζει. Έτσι προσπάθησα να εισέλθω στην ουσία της. Κι εκεί βρήκα έναν τόπο πολύ οικείο. Κι όσο την ανακάλυπτα, τόσο πιο κοντά της ερχόμουν, τόσο πιο πολύ την κατανοούσα, αποκτώντας σε βάθος χρόνου μια συγγενή αίσθηση μαζί της.
Πρόβες ή παράσταση; Τι προτιμάς;
Όλη το ενδιαφέρον, το ταξίδι, το σκάψιμο, για τον ηθοποιό είναι η πρόβα. Εκεί γεννάς πράγματα, εκεί χτίζεις, εκεί ανακαλύπτεις από την αρχή, εκεί τα διαμορφώνεις. Όταν ξεκινήσει η παράσταση, εξακολουθείς φυσικά να ανακαλύπτεις πράγματα. Το Θέατρο είναι κάτι πολύ ζωντανό. Κάθε παράσταση είναι μια καινούρια παράσταση. Μου έχει συμβεί πριν κατέβει μια παράσταση να εξακολουθώ να ψάχνω πράγματα, να αναρωτιέμαι, να ανακαλύπτω, να αλλάζω πράγματα. Γιατί ο χρόνος πάντα σου δείχνει, σε βάζει πιο μέσα πιο βαθιά σε ό,τι έχεις χτίσει και πάντα έχει κι άλλο κι άλλο. Η παράσταση είναι ένα άλλο ταξίδι, στο οποίο έχεις πλέον συνεπιβάτες και είναι το κοινό, που εισπνέεις τις αντιδράσεις του που υπάρχει αλληλεπίδραση. Μια αλληλεπίδραση που επίσης εξελίσσει και την παράσταση και εσένα.
Ασχολείσαι με τη συγγραφή, την ηθοποιία, το τραγούδι. Την κάθε μορφή τέχνης τη βλέπεις αυτόνομα; Ή τη βλέπεις σαν ένα διαφορετικό αλφάβητο που ερμηνεύει τον κοινό εσωτερικό σου κόσμο;
Αυτόνομες είναι αλλά από κάτω τρέχει ένα νήμα που τις συνδέει και είναι πάντα η ανάγκη για έκφραση. Και η κάθε μορφή τέχνης είναι ένας διαφορετικός δρόμος για να εκφραστείς και τελικά να μοιραστείς.
Και η ενασχόλησή σου μαζί τους προέκυψε τμηματικά στο χρόνο;
Ακριβώς. Για το ηθοποιός το ήξερα από μικρή, το είχα πει, είχα εκφράσει την επιθυμία να γίνω αυτό. Το τραγούδι, το στίχο δεν τα σκεφτόμουν ως ένα δρόμο μιας πιο ανοιχτής έκφρασης. Φλέρταρα με αυτά ασυνείδητα, και ξαφνικά βρήκα χώρο, έδαφος, κάτι άρχισε να με τσιγκλάει μέσα μου. Κάποια στιγμή αυτό ωρίμασε και εκφράστηκε. Το ίδιο συνέβη και με τη συγγραφή. Πάντα έγραφα. Αλλά δεν είχα σκεφτεί συνειδητά ότι θα γράψω κάτι για να το εκδώσω. Ούτε είχα σκεφτεί ποτέ ότι θα βρεθώ σε ένα στούντιο και θα κάνω ένα σιντί.
Ξέρω ότι έχεις μια σχεδόν παθολογική εμμονή με την πόλη! Σου αρέσει η ζωή στην Αθήνα. Σου αρέσει η καθημερινότητα. Δε σου «αρέσουν» οι διακοπές!
Είναι αλήθεια, δεν τις αγαπώ ιδιαίτερα τις διακοπές κι όσο κι αν φανεί περίεργο πάλι έχει να κάνει με τη δουλειά μου. Γιατί πριν ξεκινήσω το θέατρο πήγαινα διακοπές. Όταν σπούδαζα και δούλευα σε γραφείο για να μπορώ να πληρώνω τη σχολή μου είχα ανάγκη τις διακοπές. Διακόπτεις ναι, επειδή μπορεί να έχεις κουραστεί. Επειδή μπορεί να μην αντέχεις την επανάληψη μιας καθημερινότητας που διαφέρει από την καθημερινότητα του θεάτρου. Το καταλαβαίνω λοιπόν για τους ανθρώπους που δουλεύουν σε γραφεία, που έχουν σφιχτά ωράρια και μια καθημερινότητα που είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη λέξη ρουτίνα. Η δικιά μας δουλεία δεν έχει καμία σχέση με αυτό. Νιώθω το ακριβώς ανάποδο. Νιώθω πως δε θέλω για κανένα λόγο να διακόψω αυτό που κάνω τώρα. Απολαμβάνω την καθημερινότητά, την κάθε στιγμή. Αργότερα, πολύ αργότερα όμως, είναι πολύ πιθανό να αποκτήσω πάλι τη φυσιολογική σχέση που έχουν οι άνθρωποι με τις διακοπές.
Άρα το να θέλει κάποιος να διακόψει την καθημερινότητά του, ισοδυναμεί πώς έχει ηττηθεί από αυτή…
Δεν ξέρω αν έχει ηττηθεί, είναι βαριά ίσως η λέξη, πάντως σίγουρα έχει κουραστεί. Φαντάζομαι ότι από εκεί πηγάζει η παθιασμένη ανάγκη των ανθρώπων για διακοπές.
Ζώντας λοιπόν στην πόλη, εντοπίζεις διαφορές στις συμπεριφορές των γύρω σου; Είναι σχετικές με τη γενικότερη κοινωνική και οικονομική αναστάτωση που επικρατεί;
Σαφώς και είναι σχετικές. Πάντα το περιβάλλον, η οποιαδήποτε κοινωνική συνθήκη επηρεάζει τη συμπεριφορά μας. Οι ίδιοι άνθρωποι είμαστε πάλι αλλά μέσα σε διαφορετική συνθήκη. Επομένως υπάρχει αλληλεπίδραση στη συμπεριφορά. Παρατηρώ διαφορές στον τρόπο που λειτουργούμε. Από τα πιο απλά ως τα πιο περίπλοκα. Από το πώς περπατάμε πλέον στο δρόμο, το πώς οδηγούμε, μέχρι το πώς προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε, να έρθουμε πιο κοντά, ή και το αντίθετο. Τίποτα και καμία συμπεριφορά δεν είναι ξεκομμένη από το περιβάλλον και τις συνθήκες.
Η σχέση σου με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης; Σε εκνευρίζουν;
Με εκνευρίζουν γιατί καταλαβαίνω πως δεν υπάρχει αυτό που λέμε αμερόληπτη ενημέρωση. Και δεν υπάρχει. Και υπάρχουν λόγοι που δεν υπάρχει. Και αυτό είναι κάτι που δε με αφορά. Δε θα θελα να είναι έτσι. Δε νομίζω ότι παίρνουμε ούτε σωστές, ούτε αληθινές πληροφορίες. Εξού και δεν παρακολουθώ. Δε βλέπω τηλεόραση. Λόγω της κατάστασης μπορεί να δω δελτίο ειδήσεων. Και εκνευρίζομαι απίστευτα, ναι. Ο χρόνος αντοχής μου εξαντλείται στα πέντε λεπτά. Άλλα βλέπουμε, άλλα μας παρουσιάζουν και άλλο είναι το πίσω κείμενο. Νομίζω ότι αυτό που συμβαίνει είναι πολύ πιο σύμπλοκο και κάποιοι αναλώνονται σε παράθυρα και παίζουν ένα δικό τους έργο με πολύ συγκεκριμένους κανόνες. Προτιμώ τις εφημερίδες και το δίκτυο ως βασικό μέσο ενημέρωσης. Είμαστε στον προθάλαμο μιας πολύ μεγάλης αλλαγής, της οποίας την υπόσταση δε μπορώ να προσδιορίσω. Μοιάζει με κύμα, που δεν ξέρεις που θα σκάσει. Ένα κύμα που δημιουργεί ρήγματα και διαμορφώνει νέες ισορροπίες. Ένα πανευρωπαϊκό φαινόμενο που ακόμα δεν έχει πάρει τελική μορφή, δεν έχει ολοκληρωθεί το πρόσωπο του, τα χαρακτηριστικά του.
Εσύ, νιώθεις αναλλοίωτη μέσα σε αυτό το περιβάλλον;
Αναλλοίωτη; Όχι. Νομίζω πως θα είναι ψέμα να πει κανείς πως μπορεί να μένει αναλλοίωτος μέσα σε ένα τέτοιο σκηνικό. Στην αρχή ήταν δύσκολα, έχασα τον ύπνο μου για αρκετό διάστημα και όχι γιατί ήταν επιλογή μου. Γιατί τον ύπνο μου δε με νοιάζει να τον χάσω, αλλά επειδή το θέλω εγώ και όταν το θέλω εγώ. Αγχώθηκα με την κατάσταση, θυμάμαι πολλές στιγμές σχεδόν ασφυχτικές για το τι έγινε, πώς έγινε, τι κάνουμε, τι θα κάνουμε. Μέτα πέρασα σε ένα στάδιο πένθους, έτσι θα το ονόμαζα, και μετά άρχισα να ανακτώ τις δυνάμεις μου σε πολύ πιο έντονο βαθμό δρώντας με διάφορους τρόπους. Η παρούσα κατάσταση μου δίνει μεγαλύτερο κίνητρο για να συνεχίσω. Μια μεγαλύτερη κινητοποίηση για να δράσω πιο έντονα. Με τροφοδοτεί με περισσότερη αδρεναλίνη. Είναι μια πρόκληση να κάνω αυτά που θέλω με ακόμα μεγαλύτερο κόπο και να ανακαλύψω νέα, να δω τα όρια μου μέσα σε αυτή την κατάσταση, να ανακαλύψω πράγματα που σε νορμάλ και ήρεμες συνθήκες δεν θα τα είχα δει. Και χαίρομαι πολύ για αυτό.
Βαθιά μέσα μου υπάρχει ένα προστατευτικό κάλυμμα, το οποίο σχετίζεται μάλλον πάλι με τη δουλειά μου. Επειδή εκφράζομαι, επειδή επικοινωνώ συνεχώς, δεν ασφυκτιώ, δεν είναι εύκολο να «πέσω», ξέρω πως πρέπει τώρα περισσότερο από ποτέ να διασχίσω αυτή την κατάσταση με όποιο τρόπο, με όποια δράση, ατομική, συλλογική, μέσω δουλειάς, με ανθρώπους που αγαπώ, με φίλους κτλ. Βλέπω αυτό που συμβαίνει στους γύρω μου, στους φίλους μου, και με ανησυχεί, ανησυχώ πολύ και ιδιαίτερα για τους νέους. Και ναι, πολύ συχνά, αντιδρώ με θυμό. Υπάρχει από κάτω ένα γαμώτο!
Όταν ένας άνθρωπος είναι ιδιοσυγκρασιακά ανήσυχος, βρίσκεται μονίμως σε κατάσταση εγρήγορσης. Έτσι αναπτύσσει πιο βαθιές σχέσεις με τον χρόνο και το περιβάλλον. Σε αυτή την περίπτωση, τα φαινόμενα μας επηρεάζουν λιγότερο. Γιατί τα φαινόμενα είναι κάτι πιο πρόσκαιρο, πιο επιδερμικό. Δεν κατοικούν στον πυρήνα των πραγμάτων. Ο πυρήνας είναι κάτι βαθύτερο. Υποθέτω για αυτό δεν επηρεάζεσαι άμεσα απ’ ότι συμβαίνει.
Κάπως έτσι είναι. Χτίζεις το έδαφος μέσα σου από πολύ πιο πριν, οι διαρκείς αναζητήσεις σου σε προετοιμάζουν, ώστε να βρεις αυτό που λέμε, τον άξονα σου, πατάς πιο γερά κι αυτό που έρχεται ή ό,τι έρχεται όσο αναπάντεχο κι αν είναι το αντιμετωπίζεις κάπως αλλιώς, με μια άλλη ψυχραιμία ή ψυχρότητα ακόμα αν θες, με ότι μπορεί να σημαίνει αυτό. Κι εννοώ πως εκεί μέσα χωράει και θυμός και αντίδραση και έκρηξη και τα πάντα. Αλλά με άλλες ποιότητες.
Σε περιόδους κρίσης, έχουμε συνηθίσει να λέμε ότι ο πολιτισμός θίγεται άμεσα. Συμμερίζεσαι αυτή την άποψη;
Θίγεται άμεσα ναι, και εδώ σε αυτή τη χώρα θίγεται ακόμα πιο άμεσα γιατί για κάποιο αδιευκρίνιστο λόγο η πολιτεία δεν τον έχει σε μεγάλη υπόληψη και αυτό δείχνει τόσα πολλά. Οι άνθρωποι όμως σε περίοδο κρίσης, πάντα έχουν μεγαλύτερη ανάγκη να επιστρέψουν στην τέχνη, στο θέατρο. Γιατί τους λείπει η αλήθεια, την αλήθεια ψάχνουν και το θέατρο έχει αυτή την ιδιότητα: είναι ένας μεγεθυντικός φακός της ζωής και της αλήθειας της που χάνεται μέσα στην καθημερινότητα, και ιδιαίτερα τώρα, με τις ανεπανάληπτες συνθήκες και στιγμές που ζούμε.
Πριν κλείσουμε, θα ήθελα να μου πεις τι κάνεις αυτόν τον καιρό και τι ετοιμάζεις;
Αυτή τη στιγμή με βρίσκεις στο Θέατρο Κνωσός με την ομάδα Εν Θεάτρω Έκφρασις και την παράσταση ΑΝΤΙΓΟΝΕΣ σε σκηνοθεσία Λάμπρου Τσάγκα και Μαρίας Φραγκή και στο Θέατρο Επί Κολωνώ στην παράσταση «Η Γάζα είναι… Μαθήματα επιβίωσης» σε σκηνοθεσία της Μάνιας Παπαδημητρίου. Παράλληλα κάνω πρόβες στο θέατρο της οδού Κεφαλληνίας, στη Β’ σκηνή, με τον Αντώνη Καρυστινό, σε μια παράσταση που στήνεται με αφορμή το μυθιστόρημα «Σκότωσε ό,τι αγαπάς» του Αλέξη Σταμάτη. Η σκηνοθεσία θα είναι του Άρη Τρουπάκη και η παράσταση θα ανέβει τέλη Ιανουαρίου.
Με τον Άρη Τρουπάκη συνεργαστήκατε και στα Δακρυγόνα. Σ’ αρέσει γενικότερα οι συνεργασίες σου να έχουν διάρκεια;
Μου αρέσει πολύ και είναι ζητούμενο, γιατί αποκτάς κοινούς κώδικες με τους ανθρώπους που συνεργάζεσαι συχνά. Οπότε μετά, όλα κινούνται και πιο γρήγορα και πιο ουσιαστικά. Είναι πολύ όμορφο να έχεις «μόνιμους» συνεργάτες με τους οποίους ξέρεις πως μοιράζεσαι τον ίδιο δρόμο και έχεις κοινή αισθητική. Ο Άρης Τρουπάκης είναι ένας νέος και πολύ ταλαντούχος σκηνοθέτης και νιώθω πολύ καλά που δουλεύω μαζί του για δεύτερη φορά. Όπως και ο Θοδωρής Χρυσικός, ένας επίσης πολύ ταλαντούχος σκηνογράφος με μια πολύ ιδιαίτερη ματιά για το τι σημαίνει για παράδειγμα σκηνικό και πόσο άμεσα συνδεδεμένο είναι με τον ηθοποιό όπως και τα σκηνικά αντικείμενα, η χρήση τους και η αλληλεπίδραση τους με τους ηθοποιούς. Έχοντας ξανά συνεργαστεί έχουμε στην ουσία δημιουργήσει ένα δικό μας σύμπαν το οποίο εξελίσσεται συνεχώς και αυτό για μένα είναι πολύ-πολύ σημαντικό. Και προχωρώντας, σε βάθος χρόνου, γνωρίζεις κι άλλους ανθρώπους με τους δικούς τους κώδικες και έτσι αποκτάς ένα ευρύ φάσμα εμπειρίας που το διοχετεύεις σε κάθε επόμενο βήμα και έτσι χτίζεις. Από όλους μαθαίνεις πράγματα, κρατάς αυτά που σου κάνουν, που σου ταιριάζουν, τα μεταφέρεις τα κάνεις δικά σου.
Αυτά είναι η αποσκευή μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου